"Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư" cho nhà quản lý
Thực tế, trong trong một cơ quan, nhiều trường hợp thái độ ghen tỵ, thù địch giữa các cá nhân cán bộ lãnh đạo, làm suy giảm vai trò lãnh đạo tập thể, làm giảm hiệu xuất, năng suất lao động chung, và thậm chí có thể dẫn đến các vụ kiện tụng tai tiếng gây ảnh hưởng xấu đến uy tín của người quản lý và tổ chức, thậm chí còn làm cho đơn vị xí nghiệp đó không phát triển được. Tính cá nhân của nhà lãnh đạo không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân họ, mà còn làm cho cả bộ máy bị thui chột, các nhân viên ngao ngán, thui chột tài năng theo thời gian. Bởi vậy, nếu là người sếp thì phải cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư, bạn sẽ thu phục được nhân tâm trong toàn công ty mình.
Vậy Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư là gì? Chủ tịch Hồ Chí Minh đã giải thích ý nghĩa và mối liên quan của những từ này một cách đơn giản, rõ ràng và rất dễ hiểu.
Cần tức là lao động cần cù, siêng năng, chăm chỉ, cố gắng, dẻo dai; lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng. Cần còn là làm việc một cách thông minh, sáng tạo, có kế hoạch, khoa học. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người có đức Cần thì việc gì, dù khó khăn đến mấy, cũng làm được. Đúng như câu tục ngữ kiến tha lâu cũng đầy tổ, nước chảy mãi đá cũng mòn. Chủ tịch lưu ý, kẻ địch của chữ Cần là lười biếng. Chủ tịch cho rằng nếu có một người, một địa phương, hoặc một ngành mà lười biếng thì khác nào toàn chuyến xe đang chạy, mà có một bánh trật ra ngoài đường ray. Họ sẽ làm chậm trễ cả một chuyến xe. Vì vậy, người lười biếng là có tội với đồng bào, với Tổ quốc.
Kiệm tức là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thời gian, tiết kiệm tiền của của dân, của nước, của bản thân; phải tiết kiệm từ cái lớn đến cái nhỏ, không phô trương hình thức, không xa xỉ, hoang phí. Cần và Kiệm phải đi đôi với nhau như hai chân của con người. Cần mà không Kiệm thì như gió vào nhà trống, như nước đổ vào cái thùng không đáy, làm chừng nào xào chừng ấy, rốt cuộc không lại hoàn không. Kiệm mà không Cần thì không tăng thêm và không phát triển được. Chủ tịch giải thích, tiết kiệm không phải là bủn xỉn. Khi không đáng tiêu xài thì một hạt gạo, một đồng xu cũng không nên tiêu, nhưng khi có việc cần làm lợi cho dân, cho nước thì hao bao nhiêu của, tốn bao nhiêu công cũng vui lòng, như thế mới là kiệm.
Liêm nghĩa là trong sạch, là luôn luôn tôn trọng, giữ gìn của công, của dân, không tham địa vị, không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham người tâng bốc mình. Chỉ có một thứ ham là ham học, ham làm, ham tiến bộ. Vì vậy mà quang minh chính đại, không bao giờ hủ hoá. Chủ tịch đã nhắc lại một số ý kiến của các bậc hiền triết ngày trước: Khổng Tử nói: "Người mà không Liêm thì không bằng súc vật"; Mạnh Tử cho rằng: "Ai cũng tham lợi thì nước sẽ nguy". Do vậy, Chủ tịch yêu cầu mỗi người, nhất là cán bộ lãnh đạo phải thực hiện tốt chữ Liêm. Chữ Liêm và chữ Kiệm phải đi đôi với nhau như chữ Kiệm phải đi đôi với chữ Cần. Có Kiệm thì mới Liêm được, bởi xa xỉ ắt sinh tham lam, không giữ được Liêm. Chủ tịch cũng chỉ rõ ngược lại với chữ Liêm là tham ô, là ăn cắp của công làm của tư, đục khoét nhân dân, tiêu ít mà khai nhiều, lợi dụng của chung của nhà nước làm quỹ riêng cho địa phương mình. Tham ô là trộm cướp, là kẻ thù của nhân dân. Muốn Liêm thật sự thì phải chống tham ô.
Chính nghĩa là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Theo Chủ tịch, trên trái đất có hàng muôn triệu người, trong số người đó chỉ có thể chia làm hai hạng là người thiện và người ác. Trong xã hội, tuy có trăm nghìn công việc song những công việc ấy có thể chia làm hai thứ là việc chính việc tà. Làm việc chính là người thiện, làm việc tà là người ác. Việc thiện thì dù nhỏ mấy cũng làm, việc ác thì dù nhỏ mấy cũng tránh. Mỗi ngày cố làm một việc ích nước, lợi nhà. Chủ tịch khẳng định: Cần, Kiệm, Liêm là gốc rễ của Chính, như một cái cây cần có cành lá, hoa quả mới là một cây hoàn toàn. Con người có Cần, Kiệm, Liêm nhưng cần phải Chính thì mới hoàn chỉnh.
Chí công vô tư nghĩa là khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau, phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ. Thực chất của chí công vô tư ở đây chính là thể hiện mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, thể hiện thái độ, trách nhiệm của mỗi người đối với công việc được giao. Chí công vô tư còn là ham làm những gì có lợi cho dân, cho nước, không ham địa vị, không màng công danh, vinh hoa phú quý. Chí công vô tư thì lòng dạ thanh thản, đầu óc tỉnh táo, sáng suốt. Đối lập với Chí công vô tư là chủ nghĩa cá nhân. Chủ nghĩa cá nhân là bệnh mẹ đẻ ra hàng trăm thứ bệnh con, hàng trăm thói hư, tật xấu. Chủ tịch coi đó là thứ giặc ở trong lòng, tội cũng nặng như tội việt gian, mật thám vậy. Thực hành Chí công vô tư là kiên quyết quét sạch chủ nghĩa cá nhân, nâng cao đạo đức cách mạng.
Lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh thật chí lý
Vậy Bạn là một người quản lý thì làm thế nào để thực hiện được lời dạy chí lý đó.
Giả sử Khi rời khỏi ghế nhà trường, đi làm và trở thành một nhà quản lý, bạn nhận ra rằng cá nhân mình cũng thường xuyên thiên vị, hoặc có thiện cảm với một số nhân viên nào đó. Chính những biểu hiện thiên vị đó đã khiến cho các nhân viên đánh mất niềm tin vào sếp của mình, ảnh hưởng rất xấu đến tinh thần tập thể.
Vì vậy, một trong những nguyên tắc quan trọng đầu tiên của nhà lãnh đạo là phải kiên quyết từ bỏ thói quen thiên vị đó và đối xử bình đẳng với tất cả các thành viên trong mọi vấn đề.
“Căn bệnh” thiên vị này mang tính cá nhân cao và khá nhạy cảm. Thậm chí, bạn có thể không nghĩ rằng, những hành động, quyết định của mình, trong con mắt những người xung quanh, lại là hành vi không công bằng. Bởi vậy, bạn cần nhận diện căn bệnh thiên vị này bằng các “Biểu hiện” sau đây:
Bạn nâng lương, tiền thưởng, đề bạt chức vụ cho một nhân viên nào đó, do cảm tình chứ không phải vì năng lực thực sự.
Ra những quyết định có lợi cho nhân viên là những người thân trong gia đình, hoặc là bạn thân của bạn trong công ty.
Lờ đi một số lỗi lầm của các nhân viên “Có cảm tình” như đi làm muộn, bỏ họp hoặc tỏ ra thiếu tích cực trong cuộc họp…
Luôn khen ngợi, biểu dương “Nhân viên có cảm tình” của mình mặc dù những nhân viên khác cũng xứng đáng được như vậy.
Để nhận ra mình có thiên vị hay không, bạn cần phải rà soát lại các quyết định, hành động của mình một cách kỹ lưỡng. Nếu bạn thấy có một trong những biểu hiện như trên thì cần phải nhanh chóng từ bỏ cách làm việc theo cảm tính chủ quan, không công bằng của mình
Dưới đây là một số biện pháp khắc phục cho “căn bệnh” thiên vị của các sếp:
Tăng cường quan sát, thăm dò thái độ nhân viên. Hãy tạo nên một bầu không khí dân chủ, khuyến khích nhân viên bày tỏ những mối quan ngại của họ. Bạn hãy thử thăm dò xem, dưới con mắt của nhân viên trong công ty, thế nào là hành vi không công bằng, thiên vị. Việc tạo ra một môi trường dân chủ, cộng với tính dễ gần của sếp, các nhân viên sẽ thoải mái phản ánh với nhà quản lý những biểu hiện xấu, đồng thời không tung ra những tin đồn tai hại.
Tránh các mối quan hệ gia đình, họ hàng trong công sở. Không phải nhà lãnh đạo nào cũng dễ dàng làm được điều này. Tuy nhiên, nếu bất đắc dĩ bạn có người ruột thịt đang làm việc trong công ty mình, hãy để họ làm việc thuộc một phòng ban không trực thuộc sự quản lý trực tiếp của bạn. Mọi tiêu chuẩn, quyền lợi của “VIP gia đình” này đều ngang bằng so với các nhân viên khác.
Đưa ra các quyết định đề bạt chức vụ, khen thưởng… dựa trên năng lực nhân viên, thay vì thiện cảm cá nhân. Đây là điều kiện tiên quyết để bạn từ bỏ những biểu hiện thiên vị của mình. Hãy lập nên một hệ thống, quy trình đánh giá năng lực nhân viên một cách chân thực, nghiêm túc để hỗ trợ cho các quyết định của bạn.
Hãy tỉnh táo với những câu chuyện ngồi lê đôi mách của các nhân viên. Sếp cần kịp thời nhận ra dấu hiệu mầm mống của những tin đồn không hay từ các nhân viên, cho rằng bạn là một nhà quản lý không công bằng, tư lợi. Có vậy bạn mới kịp thời chỉnh đốn, sửa sai thay vì để cho những tin đồn đó lan rộng và ngày càng gây ra nhiều ảnh hưởng xấu. Lúc đó thì dù bạn thanh minh đến mấy, mọi người vẫn có cớ… bẻ lại: “Không có lửa, làm sao có khói?
Kiểm điểm và tự đánh giá cá nhân. Bạn cần nghiêm túc nhìn nhận những quyết định, hành vi của mình để kịp thời chấn chỉnh các biểu hiện thiên vị. Quan trọng là bạn sẽ hành xử ra sao với những sai lầm của mình. Hãy vận dụng kinh nghiệm lãnh đạo để giải quyết mọi thứ thật khéo léo, không làm phương hại đến uy tín cá nhân.
Chẳng hạn như việc bạn ngay lập tức bổ sung quyết định khen thưởng cho nhân viên chưa được nhìn nhận một cách đúng đắn, chắc chắn sẽ nhận được sự ủng hộ của mọi người trong công ty. Với những “cục cưng” của mình, không nhất thiết phải thừa nhận quyết định khen thưởng của mình là sai, và ngay lập tức rút lại quyết định đó. Hành động này có thể sẽ khiến họ bị tổn thương nặng nề, hơn nữa uy tín của bạn cũng vì thế mà xấu đi. Hãy giao cho họ nhiều công việc phức tạp, đòi hỏi nhiều năng lực hơn, vừa giúp họ trau dồi thêm kinh nghiệm, vừa để bạn có dịp đánh giá lại năng lực và trình độ của những nhân viên này. Lúc đó, mọi chuyện sẽ rõ ràng.